Rối loạn giao tiếp xã hội ở trẻ em | Safe and Sound

Theo chuyên gia tâm lý, rối loạn giao tiếp xã hội được biểu hiện thông qua những trở ngại trong việc sử dụng các kỹ năng giao tiếp và ngôn ngữ xã hội. Một đứa trẻ bị chứng rối loạn giao tiếp sẽ gặp khó khăn trong việc tuân thủ các quy tắc giao tiếp xã hội thông thường (bao gồm ngôn ngữ nói và ngôn ngữ cơ thể), tuân theo các quy tắc chung khi kể chuyện hoặc đối thoại, đồng thời chuyên gia tâm lý cho biết trẻ cũng gặp khó khăn trong việc thay đổi ngôn ngữ để phù hợp với hoàn cảnh hoặc nhu cầu của người nghe.

Nguyễn Thị Hồng Hạnh | Bác sĩ - Viện tâm lý và sức khỏe tinh thần SnS

Trung tâm Nghiên cứu Sức khỏe Cộng đồng và Phát triển

1. Rối loạn giao tiếp xã hội là gì?

Rối loạn giao tiếp xã hội (Social Communication Disorder - SCD) là rối loạn về mặt ngôn ngữ. Các chuyên gia tâm lý cho biết những người mắc chứng rối loạn giao tiếp sẽ gặp khó khăn trong việc hiểu ý nghĩa lời nói của người khác (ngữ nghĩa) và cách sử dụng ngôn từ phù hợp tùy theo hoàn cảnh xã hội (ngữ dụng). 

Theo chuyên gia tâm lý, trẻ mắc chứng rối loạn giao tiếp không bị suy giảm năng lực hiểu cấu trúc từ, ngữ pháp hoặc khả năng nhận thức nói chung. Chúng hoàn toàn không gặp vấn đề gì trong việc phát âm và đặt câu. Điều duy nhất khiến trẻ “chật vật” đó là ngữ dụng. Ngữ dụng được hiểu đơn giản là những quy tắc ứng xử bất thành văn, sự tinh tế trong ngôn ngữ nói giúp mọi người kết nối và duy trì kết nối qua ngôn ngữ. 

h văn, sự tinh tế trong ngôn ngữ nói giúp mọi người kết nối và duy trì kết nối qua ngôn ngữ. 

Ảnh 1: Khó khăn giao tiếp xã hội là vấn đề tâm lý cần được thăm khám và điều trị

Trẻ mắc chứng rối loạn giao tiếp sẽ không biết cách cư xử phù hợp trong các tình huống xã hội như khi chào hỏi, chia sẻ thông tin, thay đổi cách diễn đạt cho phù hợp với các bối cảnh xã hội khác nhau, hiểu được hàm ý trong cử chỉ của người khác khi nói chuyện.

Các chuyên gia tâm lý khuyến cáo, rối loạn giao tiếp ảnh hưởng đến hầu hết giao tiếp bằng lời nói và giao tiếp phi ngôn từ như: nói, viết, cử chỉ và ngôn ngữ ký hiệu. Người ta vẫn chưa tìm ra nguyên nhân dẫn đến chứng rối loạn giao tiếp. Tuy nhiên, rối loạn giao tiếp xã hội thường đi kèm các bệnh lý khác bao gồm chứng phổ tự kỷ, rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD), rối loạn ngôn ngữ,...

Trẻ bị rối loạn giao tiếp cần sự hỗ trợ đặc biệt từ các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm lý để quản lý và giảm thiểu triệu chứng. Quá trình chăm sóc thường bắt đầu bằng một cuộc đánh giá cụ thể để xác định mức độ rối loạn giao tiếp xã hội mà người bệnh đang trải qua. Dựa trên đánh giá, bác sĩ tâm lý, chuyên gia tâm lý của Safe and Sound sẽ xây dựng một kế hoạch điều trị riêng biệt, tùy thuộc vào nhu cầu và tình trạng cụ thể của từng người.

2. Những khó khăn trẻ gặp phải rối loạn giao tiếp xã hội

Theo chuyên gia tâm lý, trẻ bị rối loạn giao tiếp xã hội gặp khó khăn khi học cách bắt đầu cuộc trò chuyện, lắng nghe, đặt câu hỏi, duy trì hội thoại và nhận biết thời điểm kết thúc cuộc trò chuyện. Trẻ đồng thời gặp khó khăn trong việc phát triển các kỹ năng đọc và viết, bao gồm cả đọc hiểu. Điều này ảnh hưởng đến năng lực giao tiếp, duy trì các mối quan hệ xã hội trong học tập, nghề nghiệp của trẻ.

Ảnh 2: Vì bị nỗi sợ chi phối nên người bệnh thường né tránh các tình huống xã hội

Các chuyên gia tâm lý cho biết những khó khăn trong một đứa trẻ mắc chứng rối loạn giao tiếp xã hội có thể gặp phải:

• Giao tiếp xã hội phù hợp. Ví dụ: mỉm cười và nói “xin chào”, giao tiếp bằng mắt khi tương tác với ai đó hoặc thể hiện điều gì đó thú vị với người khác, chẳng hạn như khi chỉ vào chiếc máy bay trên bầu trời.
• Điều chỉnh ngôn ngữ phù hợp với người nghe. Ví dụ: dùng ngôn ngữ trang trọng đối với người lớn tuổi hơn, ngôn ngữ ngày thường đối với bạn đồng trang lứa.
• Tuân theo “quy tắc” xã hội. Ví dụ: chìa tay ra để bắt tay hoặc thay phiên nói trong cuộc trò chuyện. Vì đôi khi trẻ sẽ độc chiếm cuộc trò chuyện hoặc thường xuyên làm gián đoạn hoặc không phản hồi khi được hỏi.
• Nhận biết được cảm xúc của người đối diện và sử dụng lời nói, hành động phù hợp. Ví dụ: hiểu được nếu một người hướng ánh nhìn về chỗ khác khi trẻ đang nói, người đó đang cảm thấy nhàm chán khi trò chuyện.
• Hiểu được biểu cảm khuôn mặt và cử chỉ.
• Hiểu được đâu là câu đố, châm biếm và ẩn dụ.
• Tương tác, đến gần người đang nói chuyện với mình.

Chuyên gia tâm lý cho rằng các dấu hiệu của chứng rối loạn giao tiếp xã hội xuất hiện khi trẻ còn khá nhỏ và trở nên rõ nét khi trẻ lớn lên và phải đối diện với các tình huống xã hội phức tạp hơn.

3. Đội ngũ chuyên gia Safe and Sound có thể giúp đỡ gì cho bạn?

Chúng tôi biết rằng trị liệu tâm lý đôi khi là một bước khó khăn và cố gắng tìm một chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm thần mới phù hợp với nhu cầu cá nhân và tính cách của bạn có thể là một nhiệm vụ khó khăn và không dễ dàng.

Chúng tôi tin rằng sự kết hợp giữa chuyên gia tâm lý và bác sỹ tâm thần sẽ đem lại hỗ trợ tốt nhất cho bạn. Đội ngũ chuyên gia của Safe and Sound đáp ứng khắt khe các tiêu chuẩn, giúp bạn giải quyết đa dạng các vấn đề tâm lý bao gồm: Trầm cảm sau sinh, lo âu, rối loạn phân liệt cảm xúc, các vấn đề về giấc ngủ, rối loạn cảm xúc, các mối quan hệ, chấn thương tinh thần,…

- Bề dày kinh nghiệm hành nghề với đa dạng vấn đề tâm lý

- Kỹ năng đánh giá, tham vấn và xây dựng kế hoạch hỗ trợ hiệu quả

- Kết hợp linh hoạt các kỹ thuật, phương pháp để hỗ trợ hiệu quả và duy trì kết quả bền vững

 

Bên cạnh đó, Safe and Sound sẽ:

- KHÔNG coi bạn là bệnh nhân: Ngược lại, chúng tôi coi bạn là một người can đảm đang chống chọi với cả một bầu trời u tối đang chực chờ sụp xuống. Chuyên gia của SnS có thể góp thêm với bạn một đôi tay trong nỗ lực này.

- KHÔNG dạy đời bạn: Chúng tôi sẽ cùng bạn nâng dậy nguồn năng lượng tích cực mà lâu nay đã bị quá nhiều áp lực và khổ đau đè sát đất.

- KHÔNG lạm dụng thuốc và hoá dược: Ngược lại, chúng tôi sẽ cùng bạn tìm đến những giải pháp hiệu quả và tự nhiên.